Gemeenten zijn met ingang van 2022 inhoudelijk verantwoordelijk voor Beschermd Wonen en met ingang van 2026 financieel verantwoordelijk voor Maatschappelijke Opvang
Vanaf 1 januari 2022 heeft het rijk de taak Beschermd Wonen gedecentraliseerd van de centrumgemeenten naar alle gemeenten. Gemeenten krijgen hiervoor vanaf 2024 van het rijk extra middelen in het Wmo-budget. Dit is nieuw: voorheen gingen alle budgetten voor uitvoering van deze taak naar de centrumgemeente. Voor onze regio is dat de gemeente Nijmegen. Maatschappelijke Opvang blijft vooralsnog tot 2026 de (financiële) verantwoordelijkheid van de centrumgemeenten.
De kern van de transitie Beschermd Wonen is:
- In tien jaar tijd een gefaseerde invoering van het objectieve financiële verdeelmodel voor beschermd wonen;
- In die tien jaar gefaseerde uitvoering van de door-decentralisatie beschermd wonen;
- Vanaf 2024 wordt een deel van de middelen voor het eerst objectief verdeeld;
- De centrumgemeenten blijven verantwoordelijk voor bestaande cliënten, nieuwe cliënten worden de verantwoordelijkheid van alle gemeenten;
- Over de eventuele door-decentralisatie van de Maatschappelijke Opvang naar alle gemeenten wordt op basis van een evaluatie over vier jaar een beslissing genomen.
Op 30 juni 2021 is het ‘Regioplan Beschermd Wonen, regio Nijmegen en Rivierenland’ vastgesteld. In dit regioplan wordt nader invulling gegeven aan de transitie beschermd wonen, zoals: de regiogemeenten blijven op het schaalniveau van Gelderland-Zuid samenwerken, Tiel en Nijmegen blijven de centrumlocaties voor opvangvoorzieningen, er is één centrale toegang voor beschermd wonen en maatschappelijke opvang èn ambulantisering van de zorg.
Bij de Jaarstukken 2020 en 2021 hebben wij verantwoord dat wij van de gemeente Nijmegen (als centrumgemeente) middelen hebben ontvangen in aanloop naar de nieuwe financiële herverdeling van het landelijk budget in 2023. De middelen zijn bedoeld om de komende jaren te besteden aan beschermd wonen, sluitende aanpak (wijkGGZ) dak- en thuislozenprojecten, het versterken van lokale zorg- en welzijnsprojecten, schuldhulpverlening en ons lokale project 'tussenvoorziening'. Daarnaast zal er regionaal (met een bijdrage van alle gemeenten) geïnvesteerd moeten worden in voorzieningen en extra capaciteit (projectleider(s)). Het woonplaatsbeginsel én het financieel verdeelmodel is - wederom - uitgesteld van 1 januari 2023 naar 1 januari 2024. Hiermee valt er een gat van een jaar (2023) wat betreft de samenwerkingsafspraken en de begroting tussen de regiogemeenten (Rijk van Nijmegen en Rivierenland) en Nijmegen. Immers: Nijmegen blijft een jaar langer dan verwacht alle financiële middelen ontvangen voor beschermd wonen, terwijl alle samenwerkende gemeenten wel al inhoudelijk verantwoordelijk zijn. Stappen die wij in 2022 en vooral 2023 zullen zetten, zijn:
- Ambtelijke voorbereiding van de (mogelijke) gevolgen en inventarisatie van kosten;
- Bestuurlijke afstemming en afspraken maken;
- Oefenen met de opgestelde begrotingssystematiek (ook al is die nog niet van toepassing).
Doorontwikkeling regionale samenwerking inkoop Wmo en Jeugd
Er zijn verschillende ontwikkelingen die de regionale samenwerking op het gebied van inkoop Wmo en Jeugd beïnvloeden.
Er komt een aanpassing van de Jeugdwet die begin 2023 in werking moet treden. Dit wetsvoorstel ziet toe op het verbeteren van randvoorwaarden opdat de nodige zorg voor jeugdigen beschikbaar is. Het betreft het versterken van opdrachtgeverschap van gemeenten door regionale samenwerking, versterken van het opdrachtnemerschap en goed bestuur van aanbieders en het versterken van inzicht in en toezicht op het stelsel van zorg voor jeugdigen. Dit zijn ontwikkelingen die van invloed kunnen zijn op ons eigen beleid, onze capaciteit en zelfs onze gemeentelijke organisatie. Wij volgen deze ontwikkelingen daarom op de voet en daar waar mogelijk houden we hier rekening mee bij de ontwikkelingen in onze regionale samenwerking.
In 2022 wordt een regiovisie Jeugdhulp opgesteld om de samenwerking te versterken.
De nieuwe inkoopstrategie is al in paragraaf 5.1 genoemd.
Verder wordt er hard gewerkt aan een nieuwe samenwerkingsovereenkomst tussen de betrokken gemeenten op het gebied van de inkoop Wmo en Jeugd. Dit vraagt ook een nieuwe dienstverleningsovereenkomst met een uitvoeringsorganisatie. Op dit moment is dat Regio Rivierenland. Het is aannemelijk dat zij de uitvoeringsorganisatie blijven. Dit is op dit moment nog niet besloten, maar wordt uitgewerkt en krijgt in 2022 verder vorm. Op 1 januari 2023 moet dit van start gaan. Bij de nieuwe DVO en samenwerkingsovereenkomst tussen gemeenten kijken we naar wat we nu nodig hebben aan capaciteit. Het is denkbaar dat we meer capaciteit nodig hebben, omdat we ook een benodigde kwaliteitsslag moeten maken, zowel in het contractmanagement als in het beleidsmatige aspect van de samenwerking.
Nationaal Programma Onderwijs (NPO) om corona achterstanden in te halen
Zowel gemeenten als het onderwijs krijgen middelen vanuit het rijk om onderwijsvertragingen in te halen die kinderen hebben opgelopen tijdens de coronapandemie. De middelen worden beschikbaar gesteld vanuit het Nationaal Programma Onderwijs (NPO). In de periode 1 augustus 2021 t/m 31 juli 2023 krijgen wij circa € 556.000 uitgekeerd. Over de inzet van de middelen bent u nader geïnformeerd in RIB-13 d.d. 01-02-2022. Vanaf begin 2022 hebben we de inzet van het schoolmaatschappelijk werk op alle scholen fors uitgebreid (bovenop de uitbreiding vanuit de pilots 'uitbreiding schoolmaatschappelijk werk' die in 2021 op de VO scholen zijn gestart). Ook hebben de jeugdconsulenten meer tijd beschikbaar voor de samenwerking met het onderwijs. En we verwachten dat binnenkort drie basisscholen starten met een pilot 'jeugdhulp in de school' waarbij de samenwerking tussen onderwijs en gemeente wordt geïntensiveerd. In 2021 zijn twee basisscholen reeds met dergelijke pilots gestart en de eerste indrukken zijn goed.
We werken aan een monitor om effect en resultaat van deze tijdelijke maatregelen in kaart te brengen. Op basis hiervan kan een afweging worden gemaakt over structurele voortzetting van de maatregelen. Wij hopen na de zomer een beeld te hebben van de eerste resultaten van de pilots.
Doorontwikkeling onafhankelijke cliëntondersteuning
Zoals in de begroting is toegelicht zijn we aangesloten bij het 'koplopertraject' voor de doorontwikkeling van de functie van onafhankelijke cliëntondersteuning binnen het Sociaal Domein.
Op dit moment wordt uitvoering gegeven aan het plan van aanpak wat we gezamenlijk met de deelnemende partijen in onze gemeente hebben opgesteld. Begin 2022 is gestart met de uitvoering van de activiteiten uit dit plan van aanpak, zoals het aanpassen van de communicatie rondom onafhankelijke cliëntondersteuning en het verbeteren van de samenwerking tussen het Kernpunt en de aanbieders van onafhankelijke cliëntondersteuning.