Programma 5 Wmo, jeugdzorg en participatiewet

Zorg voor wie het echt nodig heeft

• In 2021 zijn de zorgaanbieders betrokken bij het inkoopproces 2022. Daarnaast wordt er een regionale nota inkoopstrategie opgesteld, waarbij ook de zorgaanbieders een rol spelen. In deze processen is ook aandacht voor de innovatie binnen het sociaal domein.
• De integrale aanpak van zorg en ondersteuning van ouderen krijgt vorm in de nota Sociaal Domein.
• Stabiliseren van cliënttevredenheid ten opzichte van het voorgaande jaar (in 2022 ontvangen wij de rapportages over de cliënttevredenheid van 2021).
• Uitwerken nieuwe nota Sociaal Domein. Door corona heeft dit proces vertraging opgelopen. In september 2021 is de nota aangeboden aan de raad.

Inkoopproces 2022
In 2021 is de nieuwe regionale inkoopstrategie met bijbehorende uitgangspunten vastgesteld. Het inkoopproces Wmo en Jeugd heeft een doorlooptijd van ongeveer anderhalf jaar. Vanwege deze nieuwe inkoopstrategie is de implementatie van het inkoopproces Wmo en Jeugd met een jaar verschoven. Dit gaat in op 1 januari 2023. Dat betekent dat we in 2021 zijn begonnen met de voorbereidingen voor dit inkoopproces, die doorlopen tot en met 2022. De zorgaanbieders zullen hierbij betrokken worden. In de nieuwe inkoopstrategie zijn in 2022 twee sporen opgenomen: voortzetting van de huidige inkoop Wmo en Jeugd en het opzetten van pilots om te kijken of we vanaf 2023 een betere inkoopvariant kunnen ontwikkelen in onze regio.

Incidenteel is extra inzet voor de nieuwe inkoop geborgd door extra middelen die beschikbaar zijn gesteld in de Bestuursrapportage najaar 2021 voor de jaren 2021, 2022 en 2023. De consequenties voor de structurele inzet, zowel beleidsmatig als uitvoerend, zijn op het moment van schrijven nog niet duidelijk.
Daarnaast kan het zijn dat we als gemeente willen deelnemen aan een pilot. In dat geval hebben wij middelen nodig om dat te organiseren en zullen wij deze via de P&C-cyclus bij u aanvragen.

Integrale Beleidsnota Sociaal Domein 2021 - 2024
De Integrale Beleidsnota Sociaal Domein 2021 - 2024 is opgesteld en in september 2021 aangeboden aan de raad. In navolging van deze nota stellen we uitvoeringsplannen op per geformuleerd leefgebied. In mei voeren we een opiniërend gesprek met de raad met als doel om te komen tot SMART-doelstellingen, die ook kunnen worden gebruikt voor de P&C-producten. De uitvoeringsplannen komen aan de orde in de raadsvergadering van september 2022. Het uitgangspunt is nieuw beleid voor oud beleid. Maar binnen het Sociaal Domein is het soms belangrijk om te investeren (bijvoorbeeld in preventie) om hogere kosten te voorkomen. Dat spanningsveld blijft.

Voldoende impulsen voor bijstandsgerechtigden om een maatschappelijke bijdrage te leveren.

• Deelname aan projecten van het Regionaal Werkbedrijf - Platform Onderwijs en Arbeidsmarkt Rivierenland (RW - POA Rivierenland) die de route naar werk moeten verkorten.
• Ondernemers worden gestimuleerd werkloze inwoners (al dan niet met arbeidsbeperking) van werk te voorzien. Via het Regionaal Werkbedrijf (waarin overheid, werkgevers- en werknemersorganisaties en onderwijsinstellingen zijn vertegenwoordigd) vindt samenwerking  plaats om mensen met een arbeidsbeperking passend werk te bieden. In 2021 is de regionale werkgeversbenadering verder geüniformeerd. Werkgevers krijgen vanaf dat moment te maken met één portaal, waarachter meerdere uitvoeringsorganisaties (zoals UWV, gemeente Buren en Werkzaak) samenwerken.

Participatie statushouders stimuleren

• Op 1 januari 2022 trad de nieuwe Wet Inburgering in werking. Vanaf dat moment krijgen gemeenten de regie (terug) op het inburgeringstraject van inwoners. Voor de zogenaamde 'ondertussengroep' statushouders, die nog met de vroegere Wet Inburgering te maken hebben, worden op dit moment trajecten georganiseerd om het taalniveau zoveel als mogelijk te versterken. Focus ligt daarbij op de groep inburgeraars die de taal tegen het einde van hun DUO-lening nog niet voldoende machtig zijn om te slagen voor het inburgeringsexamen. Dit is een samenwerkingsproject binnen de arbeidsmarktregio.
• De nieuwe Wet Inburgering biedt uitgebreidere mogelijkheden voor het leren van de taal en (parttime) werk of vrijwilligerswerk te combineren. In samenwerking met gemeente Buren wordt op zoek gegaan naar (vrijwilligers) werk.

Arbeidsmarkt(participatie)
Werkgevers hebben een grote vraag naar personeel. Dit leidt ertoe dat het wat makkelijker is mensen met een grote afstand tot de arbeidsmarkt naar werk te bemiddelen. Werkgevers lijken meer bereid deze doelgroep een kans te geven. Het is afwachten in hoeverre de oorlog in Oekraïne een effect gaat hebben op de arbeidsmarkt de komende periode.

Inburgering
Gelet op de schaalgrootte werken gemeenten in Rivierenland samen aan de uitvoering van de Wet Inburgering. Leerroutes en specifieke op inburgering gerichte taken worden gezamenlijk georganiseerd. Het leren kennen van de lokale leefomgeving wordt, in een regionaal afgestemde werkwijze, lokaal georganiseerd.
Hoewel de nieuwe Wet Inburgering in werking trad op 1 januari 2022, duurt het dan nog een aantal maanden totdat de eerste inwoners, waarop deze nieuwe wet van toepassing is, in onze gemeente worden gehuisvest. Vanaf dan heeft de gemeente regie op de route naar inburgering en kunnen activiteiten gericht op (arbeidsmarkt)participatie afgestemd worden op het inburgeringstraject. Er blijft dus, parallel hieraan, nog een aantal jaren sprake van een groep inburgeraars waarop de nieuwe wet (en de regierol van de gemeente) niet van toepassing is.
In de eerste maanden van 2022 kende de regio een relatief grote instroom van statushouders (die vaak nog onder de oude wetgeving vallen). Deze groep ontvangt zoveel als mogelijk dezelfde begeleiding. De zogenaamde "ondertussengroep" is daarmee wel veel groter dan verwacht.

Wij blijven de inhoudelijke en financiële ontwikkelingen op maatschappelijke participatie actief volgen. Indien daartoe een aanleiding is, laten wij budgetten in de tweede bestuursrapportage 2022 bijstellen.

Transformatie van zorgverlening naar meer preventie

• Verdere uitvoeren van beleid om eenzaamheid te voorkomen (startnotitie is vastgesteld in het vierde kwartaal van 2019).
• Gerichte preventie en versterking van eigen kracht door het ontwikkelen van een specifiek aanbod voor groepen jeugdigen en/of ouders, die een vergrote kans lopen om een beroep op jeugdhulp te doen.
• Verbreden van informele zorg door goede informatievoorziening en samenwerking van maatschappelijke partners zoals SWAN, Welzijn Rivierstroom en Mozaïek, buurtsportcoaches, huisartsen en onze kernpunten e.a.
• Uitvoering pilot vitaal sportpark Dodewaard om maatschappelijk rendement te vergroten i.s.m. sport, onderwijs, welzijn, cultuur, kinderopvang, buurtsportcoaches, zorgaanbieders, CIOS, GSF en ROC.
• De gewenste samenwerking tussen de gemeente en de huisartsen krijgt steeds meer vorm. In oktober 2021 is een POH Jeugd gestart bij de huisartspraktijken.
• Uitvoeren van de plannen uit het in 2020 opgestelde lokale Sportakkoord.

In de begroting is als ontwikkeling gemeld dat in de uitvoeringsplannen van de Integrale Beleidsnota Sociaal Domein 2021 – 2024  beschreven zal staan hoe we in 2022 uitvoering geven aan het verminderen van eenzaamheid onder onze inwoners, van jong tot oud. Op het moment van schrijven wordt gewerkt aan deze uitvoeringsplannen. Daarnaast wordt ook de lokale coalitie tegen eenzaamheid 'Samen is leuker' steeds verder uitgebouwd, door de uitvoering van activiteiten/initiatieven die hieraan verbonden zijn en door nieuwe partners die aansluiten.

In de begroting is ook als ontwikkeling gemeld dat het lokale Sportakkoord onder de naam Lokaal Akkoord Neder-Betuwe Bloeit! is uitgebreid tot een Breed Leefstijlakkoord. Dit is een samenvoeging van het lokale Sportakkoord en het lokale Preventieakkoord van Neder-Betuwe, waarmee uiting wordt gegeven aan onze visie dat sport, bewegen, preventie en een gezonde leefstijl nauw met elkaar verbonden zijn. Onder leiding van een stuurgroep, bestaande uit een vertegenwoordiging van de gemeente en verschillende maatschappelijke partners, wordt nu uitvoering gegeven aan de ambities en acties die in het Breed Leefstijlakkoord beschreven staan of hieruit voortkomen.

In de begroting staat de ambitie van de nota Sociaal Domein beschreven, om meer in te zetten op de omgeving van jeugdigen en ouders met een ondersteuningsvraag. Dit staat naast specifiek aanbod voor groepen jeugdigen en/of ouders die een vergrote kans lopen om een beroep op jeugdhulp te doen. In de uitvoeringsplannen, die voortvloeien uit de nota Sociaal Domein, wordt beschreven hoe deze ambitie tot uitvoering wordt gebracht.  

In de bestuursrapportage najaar 2021 hebben wij u gemeld dat we met een gezamenlijke subsidie via de organisatie ZonMW met vier regiogemeenten, de GGD, en andere partners aan de slag gaan met het samenwerkingsproject 'Gemeenten Samen Gezond'. Bedoeld om onze huidige aanpak voor het tegengaan van overgewicht, dat we nu onder de beleidsvlag van Neder-Betuwe Bloeit! uitvoeren, verder te verbeteren en te versterken. Wij meldden toen dat een projectleider/onderzoeker vanuit de GGD de gemeenten vier jaar lang zal begeleiden in het verbeteren van de aanpak van overgewicht, mits ZonMW hiervoor een ‘go’ zou geven na het eerste halfjaar. Wij kunnen u melden dat deze 'go' in maart 2022 is gegeven.

We zien dat de problematiek rondom jongerenoverlast is toegenomen. In dit kader is eind 2021 ook een motie jongerenwerk en veiligheid aangenomen. Op basis van deze motie is en worden de mogelijkheden onderzocht om het huidige beleid, de huidige werkwijze en samenwerking tussen de (veiligheids)partners te verbeteren. Daarbij wordt vooral gekeken naar de ervaren problematiek, de behoeften bij de partners en de methodieken die hiervoor ingezet kunnen worden. Om deze aanpak goed neer te zetten, de samenwerking te verstevigen en de werkwijze voor de lange termijn te borgen, is het nodig om tijdelijk een coördinator in te zetten. In een raadsinformatiebrief (RIB-39 d.d. 24-05-2022) bent u hierover nader geïnformeerd.

Mantelzorg is op haar taak berekend

• Vervolgen van en besluiten over het herijken van de waardering voor vrijwilligers en mantelzorgers door een eigentijdse vorm te vinden om hen meer te waarderen.
• Onderzoek naar de mogelijke inzet van maatschappelijke stages in overleg met het voortgezet onderwijs om jongeren zo te betrekken bij het vrijwilligerswerk.
• Uitvoeren van de uitkomsten van het onderzoek naar welke aanvullende ondersteuningsbehoefte nodig is voor onze mantelzorgers. Doel is dat zij hun taak als mantelzorger kunnen volhouden en kunnen combineren met het werk en andere activiteiten. Daarbij ook aandacht besteden aan jonge mantelzorgers om overbelasting te voorkomen.
• Onderzoeken welke aanvullende ondersteuningsbehoefte nodig is voor onze vrijwilligers, zodat zij hun taak als vrijwilliger kunnen volhouden en kunnen combineren met het werk en andere activiteiten.
• Ontwikkelen van beleid op het terrein van mantelzorg en vrijwilligerswerk.

Als uitwerking van het onderzoek van Mantelzorg NL naar de wensen en behoeften aan mantelzorgondersteuning in Neder-Betuwe (2020) is Welzijn Rivierstroom aangewezen als het centrale knooppunt voor het thema mantelzorg. Daarnaast continueert Welzijn Rivierstroom de ondersteuning aan mantelzorgers zowel voor individuele mantelzorgers als voor groepen.

In de Integrale Beleidsnota Sociaal domein 2021 - 2024 is onder het leefgebied Meedoen en Samenleven het resultaat 'Mantelzorgers zijn in balans' opgenomen. Op dit moment wordt dit thema nader uitgewerkt in het uitvoeringsplan.

Armoede neemt af

• Bestrijden van kinderarmoede door het aanbieden van het zogenoemde kindpakket. Het streven is om circa 545 voorzieningen te verstrekken, waarbij het mogelijk is dat één kind gebruik maakt van een combinatie van voorzieningen.
• Uitvoeren van het Meerjarenbeleidsplan schuldhulpverlening door de samenwerking tussen alle partijen op het gebied van schulden en vroeg-signalering te vergroten. Sinds 2021 heeft de gemeente dankzij nieuwe wetgeving ruimere mogelijkheden om bij betalingsachterstanden inwoners proactief te benaderen. In eerste instantie richt de aanpak zich op partijen als woningbouwverenigingen, nutsbedrijven en zorgverzekeraars.

In 2022 worden zowel het Plan bestrijding kinderarmoede (grondslag voor het Kindpakket Neder-Betuwe) als het Meerjarenbeleidsplan Schuldhulpverlening geactualiseerd, mede op basis van de goede ervaringen in de afgelopen jaren en nieuwe wetgeving.

In het eerste kwartaal van 2022 zijn de uitgaven bijzondere bijstand nog in lijn der verwachting. We merken echter dat steeds meer inwoners moeite hebben met rondkomen, met name door de hogere energierekening. Via de gemeente hebben huishoudens met een inkomen tot 120% van de bijstandsnorm een eenmalige tegemoetkoming ontvangen. Het rijk heeft toegezegd deze extra uitgave te compenseren, maar het is nog onbekend of dit toereikend zal zijn voor de totale lasten.
Daarnaast is de verwachting dat het aantal inwoners met betalingsproblemen gedurende de komende periode zal oplopen. Eén en ander legt eveneens extra druk op de uitvoering.

Wij blijven de inhoudelijke en financiële ontwikkelingen op armoedebeleid en schuldhulpverlening actief volgen. Indien daartoe een aanleiding is, laten wij budgetten in de tweede bestuursrapportage 2022 bijstellen.

Goed toegankelijke en bereikbare jeugdzorg en actief beleid voor pleegzorg. Versterken van de eigen kracht

• Verbeteren van de samenwerking tussen gemeente en onderwijs via het ondersteuningsteam op school en met het opstellen van een integraal ondersteuningsplan voor jeugdigen. Naast de al verbeterde samenwerking met de basisscholen zetten we ook in op de samenwerking met het voortgezet onderwijs en partners in de voorschoolse periode.
• Verbeteren van de samenwerking tussen huis- en jeugdartsen, Kernpunten en Sociaal Team door onder andere de inzet van een gedragsdeskundige en de ondersteuningsteams (OT's) op scholen. Hierdoor kan de inzet van specialistische (Geestelijke Gezondheids)zorg beperkt of anders ingezet worden.

Nationaal Programma Onderwijs en pilots jeugdhulp in de school
De samenwerking met het onderwijs vraagt onze continue aandacht en wordt waar nodig en mogelijk aangepast om de gezamenlijke ondersteuning aan jeugdigen te optimaliseren. In de begroting 2022 zijn als ontwikkeling pilots 'uitbreiding schoolmaatschappelijk werk' en pilots 'jeugdhulp in de school' opgenomen. Met behulp van de NPO-middelen (Nationaal Programma Onderwijs) die wij van het rijk ontvangen, hebben wij deze pilots kunnen uitbreiden. Zie hierover meer onder 'Overige ontwikkelingen: Nationaal Programma Onderwijs (NPO) om corona achterstanden in te halen'.

Gelderse Verbeteragenda
Het doel van de Gelderse Verbeteragenda is kinderen en gezinnen beter en eerder beschermen tegen onveiligheid en onveilige situaties en zo vroeg als mogelijk betrokken zijn om schade te voorkomen. Dit wordt gedaan door het verbeteren van de samenwerking tussen alle Gelderse gemeenten, de vier gecertificeerde instellingen, de Raad voor de Kinderbescherming en Veilig Thuis.
In 2022 is de pilot van het regionaal expertiseteam gestart en verloopt volgens planning. Momenteel loopt een onderzoek naar de mate en mogelijkheden van opschaling. Ook wordt gekeken naar eventuele doorontwikkelingen van veel voorkomende problematiek op casusniveau. Wij verwachten op korte termijn een landelijke uitspraak van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten hoe een Regionaal Expertteam (RET) ingericht moet zijn. Indien nodig, zullen wij de inrichting van onze pilot daarop aanpassen.

Zorg en welzijn op dorpsniveau (wijkzorg)

• Bezien of de speerpunten uit het landelijke ouderenpact 'waardig ouder worden' aanleiding geven om tot verdere actie over te gaan. Deze speerpunten zijn: integrale aanpak om eenzaamheid te signaleren en te doorbreken, zorgen dat ouderen met goede ondersteuning langer thuis kunnen wonen en de kwaliteit van de verpleeghuiszorg verbeteren.

Eenzaamheid
Het thema eenzaamheid is opgenomen in de Integrale beleidsnota Sociaal Domein 2021 - 2024 en de lokale coalitie tegen eenzaamheid 'Samen is leuker'. Dit is nader beschreven onder thema 5.3 Preventie - Maatschappelijk terrein.

Zorg voor ouderen
Op dit moment werken we aan een uitvoeringsplan bij de Integrale beleidsnota Sociaal Domein 2021 - 2024 voor het thema gezond en vitaal ouder worden. Hierin is ook aandacht voor activiteiten die onze inwoners stimuleren om zo vitaal mogelijk ouder te worden en langer zelfstandig thuis te kunnen blijven wonen.