In deze bijlage geven wij u een uitgebreide uitleg over de financiële stand van de investeringen voor de vier grote rehabilitatieprojecten: de Oranjebuurt in Dodewaard, de Bomenbuurt in Ochten en de Vogelbuurt fase 1 en 2 in Opheusden. De kapitaallasten van deze investeringen hebben betrekking op de Taakvelden 7.2 Riolering, 2.1 Verkeer en Vervoer, 5.7 Openbaar Groen en (openlucht)recreatie.
We verwachten een tekort voor de uitvoering van Vogelbuurt fase 2. Dit melden we aan u via deze bestuursrapportage. Om de oorzaak van dat tekort uit te leggen is wat extra uitleg nodig. Dat doen we in deze bijlage. In het najaar van 2022 zullen we met een uitgebreid raadsvoorstel komen en een verzoek om een aanvullend krediet. Een overzicht van alle investeringen staat in een tabel onderaan Programma 3.
We hebben meer inzicht in de financiële stand van de projecten
In deze bijlage geven wij een inzicht in de financiële stand van zaken van de grote integrale projecten t.w. de Bomenbuurt in Ochten, de Oranjebuurt in Dodewaard en de Vogelbuurt fase 1 en 2 in Opheusden. Omdat het hier gaat om integrale projecten is ook de financiering complex. Rond de zomer van 2022 is het de verwachting dat de eerste projecten gereed zijn om de projecten bij de jaarrekening van 2022 te kunnen verantwoorden. In dit voorstel geven wij u een doorkijk voor wat betreft de onder- en overschrijdingen op de budgetten van de investeringen.
Algemene factoren die van invloed zijn geweest op de financiële planning van de projecten
1. De investeringen zijn begroot met de kennis van een aantal jaren geleden
In 2018 en 2019 zijn de budgetten door uw raad beschikbaar gesteld voor deze grote integrale rehabilitatieprojecten. De budgetten zijn vastgesteld op basis van de toenmalige scope (het projectgebied) en de gebruikte kengetallen gebaseerd op het toenmalige prijspeil. Inmiddels hebben we concrete ervaringscijfers waardoor we nog betere ramingen kunnen maken. De projecten zijn in 2020, na een lang voorbereidingstraject met o.a. een intensief participatie- en communicatieproces, in uitvoering gegaan.
2. De aanpak van de wijken is integraal en financiering vindt plaats vanuit verschillende bronnen
We hebben geen krediet bij u aangevraagd voor de Oranjebuurt, de Bomenbuurt en de Vogelbuurt fase 1 en fase 2. Er is krediet aangevraagd voor:
- Het Gemeentelijk Rioleringsplan (GRP) 2018-2023;(Deze drukken overigens niet op de exploitatie, maar komen uit de voorziening GRP. De voorziening GRP wordt weer gevoed vanuit de rioolheffing.)
- Het Wegenbeheerplan 2018-2021;
- Het Neder-Betuws Verkeer- en vervoerplan (NBVVP);
- Groen (bij de Kadernota 2021);
- Spelen (Speelruimtebeleid).
Deze splitsing heeft te maken met de kapitaallasten en de periode waarover we de afschrijvingstermijnen mogen berekenen over de verschillende onderdelen. Die zijn niet voor elk onderdeel hetzelfde. Omdat we voor onze inwoners zo min mogelijk overlast willen en zo efficiënt mogelijk willen werken, benaderen we de rehabilitatie van de woonwijken integraal. Dit betekent dat wij aan de voorkant budgetten uit verschillende bronnen samenvoegen om een projectbudget inzichtelijk te krijgen voor onze projectleiders. Maar het betekent ook dat voor de verantwoording van de investeringen deze weer uitgesplitst moeten worden naar de voorgaande taakvelden. Dat maakt de uitleg complex.
3. De heroverwegingen zijn van invloed geweest op de projectenplanning
In 2021 zijn de heroverwegingen doorgevoerd voor de overige integrale projecten Nassaulaan in Kesteren, Dichterswijk in Kesteren en De Leede in Kesteren. Deze projecten worden in de komende jaren verder in voorbereiding en later in uitvoering genomen op basis van de projectenkalender 2022-2025. De planning is daartoe bijgesteld.
4. Financiële en technische afronding van 3 projecten kan dit jaar
Tevens is bij de heroverweging afgesproken om de projecten Vogelbuurt fase 1 in Opheusden, Bomenbuurt in Ochten en Oranjebuurt in Dodewaard in 2022 technisch en financieel zoveel als mogelijk af te ronden. Dit doen we bij pas de jaarrekening 2022. Het 4e project uit dit voorstel, Vogelbuurt fase 2, moet opnieuw worden berekend. Hieronder gaan we puntsgewijs bij elk woonwijk in op de stand van zaken van het project, de financiering en de stand van de verschillende investeringskredieten.
5. Effect van lange tijdsduur, prijsstijgingen en indexering op de geplande kosten worden zichtbaar
De projecten hebben een lange voorbereidings- en uitvoeringsduur gehad. Daarnaast hebben er meerdere scopewijzigingen, -aanvullingen en optimalisaties plaatsgevonden. Tot slot zijn er tegenvallers geweest en is er onvoorzien meerwerk opgetreden tijdens de uitvoeringsfase. Dit heeft tot gevolg dat enkele budgetten onder druk zijn komen te staan. Deze lange projectduur heeft ook een negatief effect gehad op de zogenaamde ‘VAT-kosten’. De afkorting VAT staat voor Voorbereiding, Administratie en Toezicht. Dit zijn de kosten die we als gemeente zelf moeten maken voor een zorgvuldige en goede uitvoering van een project. Naar mate een project langer duurt, worden deze kosten hoger. Wij hebben bij de raming van de projecten rekening gehouden met 10% aan VAT-kosten. We zien nu dat deze raming te laag is geweest. Beter is om bij nieuwe ramingen uit te gaan van 20% aan VAT-kosten.
6. Verwachte prijsstijgingen hebben wij u gemeld via een raadsinformatiebrief
Eind 2021 hebben wij in een RIB en in algemene zin al aangegeven dat er prijsstijgingen en een indexering te verwachten zijn vanwege de duurdere grondstoffen door o.a. de corona-maatregelen. De huidige situatie in de Oekraïne draagt hier ook negatief aan bij. In deze brief hebben wij ook aangegeven dat dit consequenties heeft voor de lopende projecten. Op dit moment hanteren wij een indexering vanaf 1 januari 2022 groot circa 10 tot 12% binnen de projecten. Bij aanbestedingen houden wij hier al zoveel als mogelijk rekening mee en bij de huidige projectbudgetten wordt komende periode onderzocht of deze nog toereikend zijn. In algemene zin kan gesteld worden dat de budgetten vanuit Groen en het NBVVP grotendeels conform lopen en kennen kleine verschillen. Maar met name de budgetten Wegenbeheerplan en GRP kennen enkele grotere afwijkingen.
Stand van zaken Oranjebuurt in Dodewaard
Opbouw van het budget voor de Oranjebuurt in Dodewaard
Project Oranjebuurt wordt dit jaar afgerond, maar twee wegen zijn niet nog gedaan
De rehabilitatie van de Oranjebuurt zal dit jaar worden afgerond. In verband met de planvorming rond de scholen Bellefleur en Hien zijn er drie wegen, de Marijkelaan, de Oranjelaan (ged.) en de Margrietlaan (ged.), niet uitgevoerd. Het gaat hierbij om de rehabilitatie van de wegen. De verwachting op dit moment is dat we, doordat we deze straten nu niet gaan doen, ongeveer €400.000 op dit project voor dit moment overhouden op het budget wegen met investeringsnummer 121111.
Stand van zaken van de verschillende kredieten voor de Oranjebuurt in Dodewaard
- De investering 172265 GRP Oranjebuurt I is bij de jaarrekening 2021 afgesloten.
- De investering 172266 GRP Oranjebuurt II. De afrekening voor deze werkzaamheden volgt nog. Deze kosten zijn ongeveer gelijk aan het bedrag van wat er nu nog aan restant open staat.
- De investering 121145 Oranjebuurt uitstraling groen. De werkzaamheden zijn gestart aan begin van het derde kwartaal 2021, zodat deze investering bij de jaarrekening 2022 kan worden afgesloten. De verwachting is dat deze investering niet wordt overschreden.
- De investering 121111 Wijk Dodewaard wegen. Hier wordt waarschijnlijk budget overgehouden mede omdat er drie straten niet zijn uitgevoerd (scope-wijziging) bij de scholen die nog gesloopt gaan worden. De uitvoering van deze uitgestelde wegen zijn verbonden met de gewenste nieuwbouw van scholen. Bij de kredietaanvraag van de nieuwbouw van deze scholen dient de rehabilitatie van de wegen te worden meegenomen.
- De prijsstijging bouwstoffen en indexering kan binnen het huidige budget van wegen 121111 worden opgevangen.
Effecten kapitaallasten voor de 1e Berap Oranjebuurt
- Voor de Oranjebuurt in Dodewaard het investeringskrediet 121111 te verlagen met € 400.000 (vanaf 2023 € 12.000 , aflopend, aan kapitaal- en rentelasten per jaar) en kapitaallasten vrij te laten vallen ten gunste van de financiële positie.
- In verband met de planvorming rond de scholen Bellefleur en Hien drie wegen (de Marijkelaan, de Oranjelaan (ged.) en de Margrietlaan (ged.)), zijnde de vrijval van het investeringskrediet 121111, pas later uitvoeren. Hiervoor t.z.t. opnieuw krediet vragen aan de raad i.v.m. een actuele raming van de dan geldende marktprijzen.
Stand van zaken Bomenbuurt in Ochten
Opbouw van het budget voor de Bomenbuurt in Ochten
Project wordt dit jaar afgerond, maar we verwachten voor de afronding van de Bomenbuurt in Ochten circa € 500.000 extra krediet nodig te hebben In de Bomenbuurt in Ochten is eind 2020 gestart met de uitvoering. Tijdens de wintermaanden heeft de grondwatersituatie door langdurig hoog water in de Waal tot meerkosten geleid. Ook zijn er diverse scope-wijzigingen en optimalisaties doorgevoerd, zijn er onbekende kabels & leidingen aangetroffen en heeft de uitvoering door de nutsbedrijven meerkosten opgeleverd. De lange uitvoeringsduur brengt ook meerkosten met zich mee voor inzet voor begeleiding van het project. Het project loopt al sinds 2018 en er is een groot verschil in prijspeil ontstaan in de afgelopen jaren inclusief de indexering. Het totaalbedrag aan meerkosten in de Bomenbuurt bedraagt naar verwachting € 500.000 en om project Bomenbuurt af te kunnen ronden is een aanvullend krediet benodigd € 250.000 vanuit Wegbeheer (121110) en € 250.000 vanuit het GRP (172264).
Stand van zaken van de verschillende kredieten voor de Bomenbuurt in Ochten
- De investering 172264 GRP Bomenbuurt. De werkzaamheden lopen nog en hier wordt een overschrijding verwacht groot circa € 250.000 door bovenstaande argumenten. De investering kan bij de jaarrekening 2022 afgesloten worden.
- De investering 121110 Bomenbuurt wegen. De werkzaamheden lopen nog en hier wordt een overschrijding verwacht groot circa € 250.000 door bovenstaande argumenten. De investering kan bij de jaarrekening 2022 afgesloten worden.
- De investering 121144 Bomenbuurt uitstraling groen. De werkzaamheden zijn gestart aan begin van het derde kwartaal 2021, zodat deze investering bij de jaarrekening 2022 kan worden afgesloten. De verwachting is dat deze investering niet wordt overschreden en toereikend is.
- De investering 121119 Bomenbuurt Hoeflaan. De werkzaamheden aan de Hoeflaan worden nog uitgevoerd in de zomer van 2022 zodat deze investering bij de jaarrekening 2022 kan worden afgesloten. De verwachting is dat deze investering niet wordt overschreden.
- De prijsstijging bouwstoffen en indexering wordt binnen het extra krediet van het Wegenbeheerplan 121110 en het GRP 172264 opgevangen.
Effecten kapitaallasten voor de 1e Berap Bomenbuurt in Ochten
- We stellen voor om het investeringskrediet 121110 Wegen te verhogen met € 250.000 (vanaf 2023 € 7.500 aflopend, aan kapitaal- en rentelasten per jaar) en deze extra lasten te verwerken meerjarig in de 1e bestuursrapportage 2022.
- We stellen voor om het investeringskrediet 172264 te verhogen met € 250.000 (vanaf 2023 € 5.561 aan kapitaal- en rentelasten per jaar). Omdat het GRP een gesloten systeem is, worden deze kapitaallasten ten laste van de voorziening GRP gebracht en hebben dus geen effect op de financiële positie) en deze extra lasten op te nemen in 1e bestuursrapportage 2022.
Stand van zaken Vogelbuurt fase 1
Opbouw van het budget voor de Vogelbuurt fase 1
Project Vogelbuurt fase 1 wordt dit jaar afgerond
De ontwerpvoorbereiding project Vogelbuurt fase 1 is medio 2019 opgestart en vanaf begin 2020 in bouwteamverband verder uitgewerkt tot een uitvoeringsontwerp. Het bouwteam is na een meervoudig onderhandse aanbesteding op kwaliteit gestart. Medio augustus 2020 is gestart met de uitvoeringsfase.
Deel werkzaamheden Vogelbuurt fase 2 zijn naar voren gehaald naar fase 1
Om rioleringstechnische redenen hebben we moeten schuiven in de omvang van het gebied tussen fase 1 en fase 2. Hierdoor is fase 1 groter geworden en fase 2 kleiner. Daarnaast zijn er tussentijdse toevoegingen gedaan in de vorm van rioolvervanging binnen de scope van fase 1 daar waar dat aanvankelijk niet was voorzien. Ook zijn er extra direct aangrenzende woonstraten meegenomen buiten de scope van fase 1 en 2. Het gaat hier om de woonstraten Reigerstraat (ged.), Lijsterstraat (ged.), Ooievaarstraat (ged.) en Europaplein welke reeds zijn uitgevoerd. Tot slot heeft de grondwatersituatie tijdens de wintermaanden door langdurig hoog water in de Waal tot stagnatie en beperkte meerkosten geleid. Vogelbuurt fase 1 wordt in het voorjaar van 2022 opgeleverd waarbij in de zomer van 2022 een evaluatie zal plaats vinden over de bouwteamsamenwerking.
De vooruit gehaalde rioleringswerkzaamheden zijn aan uw raad gemeld bij de jaarstukken 2020
In de jaarrekening 2020 (blz. 47) is al toegelicht dat we door de integrale aanpak van deze wijken er werkzaamheden voor de riolering in tijd naar voren zijn gehaald. Hier is de koppeling tussen beide projecten al technisch en financieel toegelicht. De definitieve afrekening van Vogelbuurt fase 1 wordt verantwoord in de jaarrekening 2022.
Stand van zaken van de verschillende kredieten Vogelbuurt fase 1
- De investering 172259 Afkoppelen fase 2 Opheusden 2018 is bij de jaarrekening 2021 afgesloten.
- De investering 172263 GRP Vogelbuurt 1 Opheusden 2019 is bij de jaarrekening 2021 afgesloten.
- De investeringen 50001 en 50002 Vogelbuurt Groen. De werkzaamheden zijn gestart medio 2021, zodat deze investering bij de jaarrekening 2022 kan worden afgesloten. De verwachting is dat deze investeringen niet worden overschreden.
- De investering 50003 Spelen is met € 23.999 overschreden.
- De investering 121112 Vogelbuurt 1 Wijk Opheusden wegen. Deze is bij de jaarrekening 2021 afgesloten.
- De investering 121131 Verkeer en Vervoer. De werkzaamheden zijn gestart begin en de verwachting is dat deze investering niet zal worden overschreden.
Geen effect op de kapitaallasten voor de 1e Berap Vogelbuurt fase 1
Er is een overschrijding geweest op het investeringskrediet 50003 ad € 23.999. De investeringskredieten Vogelbuurt fase 1 hoeven niet bijgesteld hoeven te worden. De overschrijding op het investeringskrediet 50003 ad € 23.999 (speelvoorziening) is reeds verwerkt in de voorziening speelruimte (bij de jaarrekening 2021).
Stand van zaken Vogelbuurt fase 2
Opbouw van het budget van de Vogelbuurt in Opheusden
Vogelbuurt fase 2 is nog in uitvoering en moet deels nog worden aanbesteed
De voorbereiding voor Vogelbuurt fase 2 is gestart en het voorlopig ontwerp (VO) is gereed. In 2020 is om rioleringstechnische redenen een deel van fase 2 verschoven naar fase 1 waardoor fase 1 groter is geworden en fase 2 kleiner. Het gaat hier om de woonstraten Reigerstraat (ged.), Lijsterstraat (ged.), Ooievaarstraat (ged.) en Europaplein welke reeds zijn uitgevoerd. Daarnaast zijn er tussentijdse toevoegingen gedaan op de scope in de vorm van:
- rioolvervanging binnen de scope van fase 1 daar waar dat aanvankelijk niet was voorzien en;
- daarnaast extra direct aangrenzende woonstraten buiten de scope van fase 1 en 2.
Omdat het budget voor deze straten binnen het budget van Vogelbuurt fase 2 zat, zijn deze kosten ook ten laste van dit project gebracht. In totaal is van het budget voor Vogelbuurt fase 2 tot begin april 2022 ruim 1,1 mln uitgegeven.
Vogelbuurt fase 2 heeft een tekort, budget is niet toereikend
De verwachting is dat het nog resterende budget van Vogelbuurt fase 2 mede door de scope-uitbreiding, het huidige prijspeil, de recente prijsstijgingen en de indexering niet toereikend is om de werkzaamheden uit te kunnen voeren. Omdat de uitleg van dit tekort complex is en er vóór juli 2022 (als de 1e Berap geagendeerd wordt) geen raadsvergadering meer is, hebben we deze bijzondere bijlage gemaakt in deze 1e Bestuursrapportage 2022.
Vogelbuurt fase 2 moet worden herberekend op basis van nieuwe data
We gaan een herberekening te maken van de nog resterende werkzaamheden voor Vogelbuurt fase 2. Zoals we aan het begin van dit voorstel hebben uitgelegd zijn de aannames uit 2018 niet meer voldoende up-to-date. We hebben inmiddels, met de ervaringen uit de Oranjebuurt, Bomenbuurt en Vogelbuurt fase 1 ook betere kengetallen om realistischer het laatste deel te kunnen ramen. Na de zomer verwachten we met een raadsvoorstel te kunnen komen. Daarbij zullen we de dan geldende prijzen in de markt in de raming betrekken.
Stand van zaken van de verschillende kredieten
- De investering 172267 GRP Vogelbuurt 2 Opheusden 2020. Deze werkzaamheden lopen nog en kan nog niet worden afgesloten.
- De investering 121140 Vogelbuurt 2 Wegen. Deze werkzaamheden lopen nog en kan nog niet worden afgesloten.
Beslispunten voor de 1e Bestuursrapportage Vogelbuurt fase 2
- We stellen u voor om de scope met werkzaamheden Vogelbuurt fase 2 op basis van het huidige prijspeil in beeld te brengen
- We melden u nu het verwachtte tekort op de Vogelbuurt fase 2.
- Na herberekening met een nieuwe realistische raming extra krediet aan te vragen in een afzonderlijk raadsvoorstel. Dit wordt naar verwachting pas na de zomer van 2022.
Kanttekening: Effect van prijsstijgingen en indexering op de geplande kosten nemen verder toe
Op dit moment hanteren wij een indexering over 2022 groot circa 12% over de nog lopende facturatie bij de projecten. Deze indexering is gebaseerd op de huidige CBS-cijfers GGW totaal waarbij door ons niet is in te schatten of deze cijfers nog verder gaan toenemen of stabiliseren.
Samenvatting van de financiële effecten van de kapitaallasten
Het uiteindelijke effect voor de financiële positie zijn de vrijval kapitaallasten Oranjebuurt en de verhoging van de kredieten voor de Bomenbuurt. In onderstaande tabel ziet de kapitaallasten van de verschillende wijzigingen en het effect dat ze hebben op onze exploitatie.
Communicatie rond de uitvoering van de grote rehabilitatieprojecten
Tijdens de voorbereidingsfase is er middels nieuwsbrieven en informatieavond gecommuniceerd met bewoners en ondernemers. Tijdens de uitvoeringsfase is er veel gecommuniceerd via de Bouwapp om bewoners en ondernemers tijdens de uitvoering te informeren. Tijdens een CIA in mei 2021 is de voortgang van de projecten namens het college met de raad gedeeld. Hierbij is veel aandacht besteed aan de onderdelen voortgang, participatie en communicatie. Daarnaast wordt in de factsheets 2 x per jaar ook de voortgang kort verwoord en aan de raad beschikbaar gesteld.